BILJANA GRKOVIĆ
Muzejska savetnica
Istoričarka umetnosti
Narodni muzej Kruševac / Umetnička galerija
Biljana Grković, istoričarka umetnosti i muzejska savetnica, kustoskinja je Umetničke galerije Narodnog muzeja u Kruševcu, posvećena tokom više od tri decenije ostvarivanju sveobuhvatne delatnosti Galerije, što podrazumeva muzeološku praksu, istraživanje i kritičarsko i kustosko delovanje u polju savremene umetnosti. Kao kustos zbirke Umetničke galerije koja obuhvata dela likovne umetnosti od druge polovine 20. veka, od početnog ustanovljavanja dokumentacije prema muzeološkim standardima i obrade, radila na formiranju i upotpunjavanju zbirke, formiranju poklon zbirki, sagledavanju i prezentaciji fonda kroz više izložbi kao tematskih i problemskih celina, organizovanih u matičnoj i drugim ustanovama. Njeno angažovanje odnosi se i na poslove dokumentariste, PR, kustosa pedagoga, menadžerke projekata, urednice izložbenog programa Umetničke galerije. Idejni je tvorac, koordinator i deo autorskog tima kustosa umetničkog projekta Prepoznavanje, jedinstvenog po konceptu i dvadesetogodišnjem trajanju, ustanovljenog 2004. kao partnerska saradnja muzeja/galerija i kustosa, realizovanog kroz pet izdanja izložbi i rezidencijalnih programa, konferencija, kojim je ostvarena brojna saradnja sa drugim ustanovama i pojedincima u zemlji i inostranstvu. Tokom 2024. godine, kao deo višegodišnjih istraživanja objavila je Monografiju Umetničke galerije, povodom 60 godina rada, i uredila Zbornik Prepoznavanje, u kome se, u tekstovima kustosa projekta, uglednih stručnjaka u oblasti teorije umetnosti i muzeologije, razmatraju koncept, aktivnosti i rezultati umetničkog projekta Prepoznavanje. Tekstovima u obe ove publikacije predstavila je i kustosko delovanje, mesto i ulogu muzeja i galerija u lokalnom i širem kontekstu društvenih i kulturnih okolnosti druge polovine 20. i početka 21. veka. U 2024. realizovala je i dve retrospektivne izložbe, kataloge i postavke u Galeriji, autorsku izložbu u okviru Niškog salona 12/2 čiji je organizator Galerija SLU u Nišu. Profesionalnim odnosom doprinela je upotpunjavanju zbirke sa više značajnih poklona i ostvarenju autorskih projekata podržanih od strane Ministarstva kulture RSrbije, zahvaljujući kojima su, u 2024, objavljeni Zbornik Prepoznavanje i Monografija Umetničke galerije, zbirka upotpunjena, realizovan deo izložbenog programa Galerije.
Aktivnosti
_0_01206900%201742867935.jpg)
Monografija Umetnička galerija 1962-2022. Publikacija, čija je autorka Biljana Grković, predstavlja prvu monografiju Umetničke galerije u Kruševcu, osnovane kao umetnički muzej koji je svoju delatnost ostvarivao pod okriljem Muzeja, kao samostalna ustanova 1971–1991. i od 1991. kao deo Narodnog muzeja Kruševac. Monografija je rezultat višegodišnjih istraživanja, sistmatizacije građe koju je Biljana Grković osmislila prethodno u formi izložbe “Dokumenta” (2015) kao hronološki arhiv razvoja delatnosti u kontekstu vremena u kome je osnovana i radila Galerija, kada su posetioci pozvani da podele svoja sećanja, fotografije vezane za programe Galerije. U Monografiji, na 240 strana sa prilozima, autorka donosi razvoj i način funkcionisanja Galerije u ostvarivanju muzeološke I izložbene delatnosti u svim aspektima muzejske profesije, institucionalizaciju savremene umetnosti u Kruševcu, uticaj na umetnički, kulturni i društveni kontekst u kome deluje, kao i ekonomske, društvene i političke okolnosti u kojima funkcioniše u turbulentnim vremenima od druge polovine 20. veka.
Billjana Grković je u tekstovima Monografije Umetničke galerije na sveobuhvatan način obradila sve aspekte galerijsko-muzejske delatnosti na osnovu dugogodišnjeg istraživačkog iskustva, uvida u izvornu građu. U studijskom tekstu najpre, kroz analizu perioda obeleženih i statusom Galerije, donosi istorijat Galerije prepoznajući šire društvene okolnosti u spletu prilika u lokalnoj zajednici, ulogu i mesto Galerije, niz procesa u kojima je delovala tokom šest decenija, misije koju je Galerija imala u institucionalnoj brizi za savremeno stvaralaštvo i njegovu muzealizaciju. Studijski tekst obrađuje i kroz posebna poglavlja koncepte izložbene delatnosti tokom 6 decenija i značaj projekta Prepoznavanje, formiranje i upotpunjavanje zbirke Umetničke galerije, uspostavljanje muzejskih standarda u dokumentaciji, angažovanje zajednice kroz obrazovne programe i multisektorksu saradnju. Posebni prilozi su Hronologija izložbi sa iscrpnom dokumentacijom koja donosi pregled izložbene delatnosti tokom 6 decenija i zastupljeni umetnici u zbirci. Poslednji tekst Monografije Biljana Grković posvećuje prostoru Umetničke galerije i zgradi kao kulturnom dobru.
Kao urednica Monografije Umetničke galerije /izdavač: Narodni muzej Kruševac, 2024/ sa dugogodišnjim iskustvom u uredničkim poslovima, Biljana Grković je iz obimne građe koju je prikupila i sistematizovala, izdvojila za objavljivanje sav relevantan dokumentacioni materijal, izvorne dokumente i fotografije koje, prema utvrđenim poglavljima ilustruju istorijat razvoja i delatnost Galerije u svim segmentima, stvaranje zbirke, izložbenu aktivnost, ostvarene saradnje, prostor. Izborom brojnih fotografija predstavila je u posebnim poglavljima, zasnovanim na strukturi teksta, zbirku UG, realizovane izložbe, projekat Prepoznavanje, predavanja, stručna vođenja, angažovanje zajednice u kustoskom i obrazovnom radu Galerije, ostvarivanje komunikacije sa lokalnom i širom zajednicom. Fotografije prate i hronološki pregled izložbi i prilog o zgradi kao kulturnom dobru u kojoj je od osnivanja smeštena Umetnička galerije. Sadžaj monografije čine i rezime na engleskom jeziku i recenzija. Za izgled publikacije Biljana Grković je ostvarila saradnju sa svim relevantnim akterima za njeno objavljivanje, prevodiocem, dizajnerom, lektorom, neposredno angažovanim pojedincima na poslovima štampe.
Biljana Grković je za potrebe Zbornika napisala tri teksta. Kao urednica Zbornika u Uvodu je, pored obrazloženja objavljivanja samog izdanja, sumirala i predstavila rad konferencije, koja je prethodila Zborniku, kroz prikaz izlaganja i razmatranja svih učesnika (19), zanimljivih diskusija. U Uvodu je predstavila i tekstove nastale za potrebe Zbornika. U drugom tekstu autorka je, kao inicijator i koordinator projekta, predstavila koncept Prepoznavanja sa svim promenama koje su tokom vremena činile ovaj projekat aktuelnim u muzejsko-galerijskom, kustoskom i umetničkom smislu, kroz pet ciklusa izložbi, rezidencijalnih programa, konferencija i ostvarenoj saradnji, pored partnera na projektu (Umetnička galerija/Narodni muzej Kruševac, UG „Nadežda Petrović“, Čačak, Narodni muzej Kraljevo, GSLU Niš) sa drugim ustanovama i kustosima u Crnoj Gori, S.Makedoniji i Bugarskoj. U trećem tekstu, kao deo šestočlanog stručnog tima kustosa na projektu, Prepoznavanje je sagledavala iz pozicije lokalne likovne scene i značaja povezivanja za samu scenu, kao i kustosku i muzejsko-galerijsku praksu.
Zbornik Prepoznavanje (2004–2024) Biljana Grković je urednica Zbornika Prepoznavanje objavljenog posle održane konferencije u okviru regionalnog umetničkog projekta Prepoznavanje, u Čačku 2023. koja je, pored saradnika i učesnika projekta, okupila stručnjake iz oblasti teorije umetnosti i muzeologije. Zbornik je osmislila na način da predstavi rad konferencije kao dragocenih doprinosa brojnim temama koje je ovaj partnerski projekat inicirao (inovativne kustoske prakse, umrežavanje, muzealizaciju savremene umetnosti...) i sumira dvodecenijske aktivnosti projekta realizovanog kroz različite praktične i teorijske forme. Urednica je pozvala učesnike konferencije dr irinu Subotić, dr Dragana Bulatovića da svoja izlaganja na konferenciji pripreme za štampu. Pored tekstova kustoskog tima projekta, po ideji urednice uključene su izjave 17 umetnika, nekih od učesnika 5 ciklusa izložbi. Zbornik zaključuje Bibliografija Prepoznavanja, autorke Biljane Grković, koja je uradila i izbor fotografija koje ilustruju sve aktivnosti projekta. Zbornik je objavljen 2024. sa prevodom na engleski, na 240 strana, u izdanju četiri partnerske ustanove na projektu.
Tokom 2024. Biljana Grković je realizovala retrospektivnu izložbu Nevenke Stojsavljević, koncipiranu za specifični prostor Umetničke galerije i zasnovanu na prethodnom sagledavanju umetničkog stvaralaštva značajnog, najpre, grafičkog opusa, kao dela likovne scene od kraja sedamdesetih godina prošlog veka. U tekstu za katalog razmatrala je uočene ključne tačke u različitosti medija karakteristične za umetničku praksu i obrazložila kroz pojmove modulacije i dihotomije. Izborom radova i postavkom izložbe koje je realizovala, Biljana Grković je sprovela u potpunosti koncept izložbe. Kao urednik kataloga angažovala je fotografa da za potrebe kataloga snimi postavku, uradila izbor fotografija postavke, kao i izbor fotografija radova za katalog, pripremila materijal za štampu. Tokom trajanja izložbe održala je stručna vođenja i razgovor sa umetnicom, što je doprinelo predstavljanju opusa umetnice i ostvaranju bolje komunikacije izložbe i radu Galerije sa publikom.
https://krusevacgrad.rs/modulacije-umetnice-nevenke-stojsavljevic/
https://krusevacgrad.rs/javno-vodjenje-kroz-modulacije-nevenke-stojsavljevic/
https://nmks.rs/event-item/nevenka-stojsavljevic-modulacije/
Realizovanom retrospektivnom izložbom Dobrice Maksimovića (1942–2011) autorka izložbe i kataloga, Biljana Grković je nastavila realizaciju dela programa Umetničke galerije, koji je ranije uvela, kojim je pažnja usmerena na sagledavanje stvaralaštva umetnika kao zaokruženih celina koji pripadaju likovnoj sceni Kruševca. Kao deo istraživanja tokom nekoliko godina, autorka je uradila popis slika i crteža i katalogizaciju, najpre dela u porodičnoj zaostavštini. Za izložbu je uključila i dela iz zbirki Galerije i Narodnog muzeja, a samu izložbu koncipirala oko uočenih referentnih tačaka, na čemu je bazirala i postavku. U tekstu kataloga koji je nastao povodom retrospektivne izložbe sagledava stvaralaštvo umetnika kroz ključne periode i teme, koje je konstatovala kao odraz, najpre životnih i društvenih okolnosti u kojima nastaje. Za potrebe kataloga priredila je biografiju i bibliografiju, uradila izbor fotografija. Zahvaljujući profesionalnom odnosu porodica umetnika je, od dela zastupljenih na izložbi, poklonila pet slika za zbirku Umetničke galerije.
https://krusevacgrad.rs/u-umetnickoj-galeriji-otvorena-izlozba-dobrice-maksimovica/
https://odjek.rs/retrospektivna-izlozba-dobrice-maksimovica/
https://www.rtk.rs/169658/u-umetnickoj-galeriji-retrospektivna-izlozba-dobrice-maksimovica/
Biljana Grković je, na poziv organizatora Galerije savremene likovne umetnosti u Nišu, uradila autorsku izložbu u okviru 9. Niškog salona 12/2, čija se koncepcija bazira na predstavljanju savremene umetničke scene u izboru dva selektora. Izborom dela šestoro umetnika (Biljana Đurđević, Vladimir Perić, Gabriel Glid, Nataša Kokić, Milica Dukić, Nikola Radosavljević) predstavila je radove kao zasebne prostore u kojima se, na drugačije načine i u različitim medijima, prepoznaju modusi savremenog sveta – razaranja, ratova, ekološke krize, radne eksploatacije, potrošačke kulture, svet u kome nestaje individualnosti. U katalogu izložbe objavljen je tekst Biljane Grković u kome je obrazložila autorski stav kroz izabrane radove kao deo umetničke prakse zastupljenih umetnika. Za potrebe kataloga pripremila je biografije umetnika i kataloške podatke o delima. Postavkom autorske izložbe, iako sam Salon sadrži dva selektorska koncepta, Biljana Grković je uspela da predoči koncept selekcije i autorski stav, a izložbu pokaže kao poziv na razmišljanje.
Kao kustos izložbi i projekata realizovanih tokom 2024. Biljana Grković je ostvarila brojne saradnje sa profesionalcima iz različitih sredina, doprinela razmeni ideja, najboljih praksi i stručnosti među muzejima. Tokom 2024. bila je kustos izložbi koje je priredila u prostoru Galerije, realizovala je postavke izložbi (N. Stojsavljević, D. Maksimović, Gabriel Glid) kojima se predstavlja stvaralaštvo umetnika, koncept izložbi, i ostvaruje komunikacija sa publikom. Kao urednik kataloga pozivala je i druge kustose da pišu tekstove, sarađivala sa fotografima, dizajnerom, Narodnom bibliotekom, štamparijom. Za svaku realizovanu izložbu i program Galerije napravila je dokumentaciju koju čini sav relevantan materijal u štampanom i digitalnom formatu (plakat, pozivnica, katalog, fotografije otvaranja, postavki, stručnih vođenja, objave u medijima) koju priključuje dokumentaciji izložbi i dokumentaciji zastupljenih umetnika u zbirci, kao i dokumentaciji koja se odnosi na likovne umetnike Kruševca. Kao kustos zbirke Umetničke galerije uvela je i inventarisala nove akvizicije.
https://krusevacgrad.rs/dela-gabriela-glida-do-sredine-maja-u-umetnickoj-galeriji/
https://www.politika.rs/sr/clanak/610019/Homeoapatija-u-Krusevcu
Biljana Grković je stručnim vođenjima na izložbama i saradnjom sa medijima, približavala koncepte izložbi, pojedine opuse i umetničke prakse, u cilju angažovanja zajednice i obrazovnog rada Galerije. Stručna vođenja je realizovala sama ili kroz razgovore sa umetnicima. Komunikaciju sa medijima ostvarivala je od pisanja najava do davanja izjava, gostovanja u programima, najpre lokalnih radio i tv kuća, novina. Komunikaciju sa stručnom, ali i širom zajednicom u cilju informisanja, obrazovanja i posredovanja ostvarivala je i kroz objave koje je postavljala na društvene mreže – fejsbuk i Instagram stranica Umetničke galerije i prosleđivala za sajt i stranice Narodnog muzeja Kruševac, u čijem sastavu Umetnička galerija ostvaruje svoju delatnost.